ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ ΙΔΕΩΝ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Η δημιουργική σκέψη είναι η ικανότητα του ανθρώπινου νου να αναζητεί και να βρίσκει πολλές πρωτότυπες – καινοτόμες εναλλακτικές, για την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων, ιδέες – λύσεις. Η ικανότητα αυτή, μαζί με την κριτική σκέψη, αποτελούν τις βασικές παραγωγικές πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου. Αποτελείται από επιμέρους δημιουργικές ικανότητες, όπως η πνευματική ευχέρεια, η πνευματική ευλυγισία, η πρωτοτυπία, η επεξεργασία ιδεών η ευαισθησία προς τις προβληματικές καταστάσεις, ο ορισμός του προβλήματος, η αναλογική σκέψη, η οπτικοποίηση, η φαντασία, η ενόραση, η ανάλυση, η σύνθεση και η αξιολόγηση.

Η συγκλίνουσα – κριτική σκέψη στηρίζεται στην κριτική ανάλυση – αξιολόγηση και αντιπροσωπεύει την λογικότητα του ανθρώπου, ενώ η αποκλι’νουσα – δημιουργική σκέψη στηρίζεται στη φαντασία και αντιπροσωπεύει την εφευρε τικότητα και την δημιουργικότητα του ανθρώπου. Χωρίς την ικανότητα αυτή δεν μπορεί να υπάρξει αλλαγή και πρόοδος στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Τα χαρακτηριστικά των δημιουργικών ατόμων είναι η ευαισθησία για όσα συμβαίνουν γύρω τους, η εποικοδομητική δυσαρέσκεια, η σχετική αδιαφορία για το κοινώς παρακείμενο, ο “επιπόλαιος” ενθουσιασμός, το πηγαίο χιούμορ, καθώς και η έντονη περιέργεια, η αισιόδοξη διάθεση, η επιθυμία να μένουν μόνοι, τα πολλά καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα κ.α.

Οι παράγοντες που δρουν ανασταλτικά στο να χρησιμοποιήσουμε την δημιουργηματικότητά μας, είναι η απόλυτη κυριαρχία της λογικής, η έλλειψη εμπιστοσύνης στις δημιουργικές μας ικανότητες, ο φόβος των σφαλμάτων και της γελιοποίησης, οι κοινωνικές πιέσεις για συμμόρφωση, η τελειομανία, η τυφλή παραδοχή του αλάθητου της αυθεντίας, η έλλειψη εσωτελικής ασφαλείας κ.α.

Τα χαρακτηριστικά του δημιουργικού παιδιού είναι η έντονη περιέργεια, η ευαισθησία για ότι συμβαίνει γύρω του, το γεγονός ότι ζει έντονα, ό,τι γίνεται γύρω του, δείχνει ενδιαφέρον για τις εικαστικές τέχνες, απεχθάνεται τις ρουτίνες, έχει πηγαίο χιούμορ, προσαρμόζεται εύκολα σε νέες καταστάσεις και τις απολαμβάνει, συχνά έρχεται σε σύγκρουση με την παραδεδεγμένη τάξη πραγμάτων και την αμφισβητεί κ.α.

Επίσης η δημιουργικότητα μπορεί να ενισχυθεί με απλούς τρόπους, όπως, με το να δίνεται η ευκαιρία στο παιδί, να διαλέξει τι θα φάει για βραδινό, ή που θα πάει το σαββατοκύριακο, με το να ωθείται στην ανεξαρτησία, με το να υπάρχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα, π.χ. βιβλία, μπλοκ ζωγραφικής, μπογιές κ.α.

Το παιχνίδι (π.χ. παιχνίδια ρόλων) ακόμα και το να διαβάσετε μαζί του μια ιστορία, ή να φτιάξετε μια ιστορία μαζί του, μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργική του σκέψη.

Πριν από πολλά χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι η δημιουργικότητα αποτελούσε ξεχωριστό προσόν ειδικά προικισμένων ανθρώπων, οι οποίοι είχαν την δυνατότητα να αξιοποιούν αυτό το προσόν και να διακρίνονται σε διάφορους τομείς.

Με την άποψη αυτή συμφωνούσαν και μερικοί από τους ψυχολόγους. Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, ανατρέπουν την κρατούσα αντίληψη και εστιάζουν την προσοχή τους στις δημιουργικές δυνάμεις, που διαθέτει το κάθε άτομο και τις τεχνικές με τις οποίες μπορεί να τις ενεργοποιήσει, προκειμένου η δημιουργική σκέψη, να αποτελειώσει ένα χρηστικό εργαλείο στήν παραγωγή ιδεών, την αντιμετώπιση μικρών, αλλά και μεγάλων προβλημάτων, που προκύπτουν, ως φυσικό επακόλουθο ενός διαρκώς μεταβαλόμενου κόσμου.

Η εκμάθηση ειδικών μεθόδων και τεχνικών τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν όλα τα άτομα, για να βρίσκουν πολλές εναλλακτικές και πρωτότυπες ιδέες στα προσωπικά, κοινωνικά, και επαγγελματικά τους προβλήματα.

Η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που προάγουν την ευρηματικότητα και την εφευρετικότητα των εκπαιδευόμενων ατόμων, αλλά και η ετοιμότητά τους να αξιοποιούν τις μεθόδους αυτές, στην καθημερινή ζωή.

Η καθιέρωσή τους στα σχολεία, αλλά και η εκπαίδευση των ενηλίκων στη δημιουργική σκέψη και την παραγωγή καινοτόμων πρωτότυπων ιδεών επιβάλλεται, από τις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιουργούνται στις σύγχρονες κοινωνίες.

Θεματικό πεδίο είναι η δημιουργική σκέψη και η παραγωγή καινοτόμων, πρωτότυπων ιδεών, καθώς και ο τρόπος που μπορεί να βρει εφαρμογή στους ενήλικες και να συμβάλλει στο μέτρο του δυνατού, στη βελτίωση της καθημερινότητάς τους.

Σκέψη.

Ο όρος σκέψη μπορεί να αναφαίρεται στις ιδέες ή τη διάταξη των ιδεών (αλληλουχία) που προκαλείτε από τη νόηση, στην τέχνη παραγωγής σκέψεων, ή στη διαδικασία της παραγωγής σκέψεων.

Παρά το γεγονός ότι η σκέψη, αποτελεί μια θεμελιώδη δραστηριότητα του ανθρώπου κοινή σε όλους, δεν υπάρχει μία γενικά αποδεκτή συμφωνία, για το τι είναι και πως δημιουργείται.

Επειδή η σκέψη, κρίνεται πίσω από πολλές ανθρώπινες ενέργειες και αλληλοεπιδράσεις, η κατανόηση της φυσικής και μεταφυσικής της προέλευσης, της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων της, υπήρξε μακροχρόνιος στόχος πολλών επιστημονικων κλάδων, εμπεριεχομένων της τεχνικής νοημοσύνης, της φιλοσοφίας, της βιολογίας, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας.

Η σκέψη επιτρέπει στους ανθρώπους, να ερμηνεύσουν, να απεικονίσουν και να καταλάβουν τον κόσμο τον οποίο βιώνουν, καθώς επίσης και να κάνουν προβλέψεις επάνω σε αυτόν.

Είναι συνεπώς χρήσιμη σε έναν οργανισμό με ανάγκες, στόχους και επιθυμίες, καθώς κάνει σχέδια η άλλες απόπειρες, για την πραγματοποίηση αυτών των σκοπών.

Οι λογισμοί του ανθρώπου, δείχνουν την πνευματική του κατάσταση.

– Άγιε Παΐσιε, πως γίνεται το ίδιο πράγμα να το βλέπουν διαφορετικά δύο ανθρωποι;

– Όλα τα μάτια βλέπουν το ίδιο καθαρά; Για να δει κανείς καθαρά, πρέπει να έχει τα μάτια της ψυχής του υγιέστατα, γιατί τότε έχει την εσωτερική καθαρότητα.

– Γιατί, γέροντα, μερικές φορες, το ίδιο περιστατικό ένας το θεωρεί ευλογία και ο άλλος δυστυχία;

– Καθένας το ερμηνεύει ανάλογα με το λογισμό του. Το κάθε πράγμα μπορείς να το δεις από την καλή του και την κακή του πλευρά.

Είχα ακούσει το εξής περιστατικό :

Σε ένα μοναστήρι που βρισκόταν σε κατοικημένη περιοχή, είχαν τυπικό να κάνουν εσπερινό και όρθρο τα μεσάνυχτα. Πήγαιναν και κοσμικοί, γιατί το μοναστήρι ήταν περιτριγυρισμένο από σπίτια, που σιγά σιγά είχαν χτειστεί εκεί κοντά. Μια φορά ένας αρχάριος νέος μοναχός, ξέχασε το κελλί του ανοιχτό και μπήκε μέσα μια γυναίκα. Όταν το έμαθε στενοχώρια, κακό! Ώ μολύνθηκε το κελί! Τρομερό, χάθηκε ο κόσμος! Παίρνει οινόπνευμα, ρίχνει στο πάτωμα και βάζει φωτιά, για να το απολυμάνει! Παρά λίγο να κάψει το μοναστήρι. Το πάτωμα του κελιού του το έκαψε, τον λογισμό του όμως, δεν τον έκαψε. Εκείνον έπρεπε να κάψει, γιατί το κακό στο λογισμό του βρισκόταν. Αν έφερνε άλλο λογισμό και έλεγε η γυναίκα μπήκε στο κελλί από ευλάβεια, για να ωφεληθεί, για να πάρει χάρη και να αγωνιστεί και αυτή στο σπίτι της, θα αλλοιωνόταν πνευματικά και θα δόξαζε το Θεό. Από την ποιότητα των λογισμών ενός ανθρώπου, φαίνεται η πνευματική του κατάσταση. Οι άνθρωποι κρίνουν τα πράγματα ανάλογα με το περιεχόμενο, που έχουν μέσα τους. Αν δεν έχουν πνευματικό περιεχόμενο, βγάζουν λάθος συμπέρασματα και αδικούν τον άλλον.

Αν λόγου χάριν δει κάποιον αργά το βράδυ έξω, ένας που κάνει ελεημοσύνες τη νύχτα, για να μην τον βλέπουν, τότε δεν θα βάλει κακό λογισμό.

Αν τον δει όμως κάποιος που ξενυχτάει στην αμαρτία, θα πει : “το τέρας, ποιός ξέρει που ξενυχτάει, γιατί τέτοιες εμπειρίες έχει. Ή, αν ακούγεται την νύχτα από τον επάνω όροφο ντούκ – ντούκ, ένας που έχει καλούς λογισμούς, θα πει : μετάνοιες, ενώ ε’νας που δεν έχει καλούς λογισμούς θα πει : “όλη τη νύχτα χορεύει”.

Αν ακούγεται μελωδία, ο ένας θα πει : “Τι ωραίες ψαλμωδίες, ενώ ο άλλος θα πει :

τι τραγούδια είναι αυτά; Θυμάστε πως αντιμετώπισαν τον Χριστό, οι δύο ληστές που είχαν σταυρωθεί μαζί του; Και οι δύο έβλεπαν τον Χριστό επάνω στο Σταυρό, τη γη να σείεται κ.λ.π.

Τι λογισμό όμως έβαλε ο ένας και τι ο άλλος! Ο ένας εξ ευωνύμων, βλασφημούσε και έλεγε : Εισυ ει ο Χριστός, σώσον σε αυτόν και ημάς.

Ο άλλος εκ δεξιών έλεγε : Ημείς μεν άξια ων επράξαμεν απολαμβάνομεν, ούτως δε ουδέν άτοπον έπραξε. Ο ένας σώθηκε, ο άλλος κολαστήριο.

– Πηγή : Από το βιβλίο πνευματικός Αγώνας, Λόγοι Γ’ –

– Ιωάννα Μπάτσου, Ψυχολόγος Α.Π.Θ.

– Νηπιαγωγού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος